|
İXTİRA VƏ KƏŞFLƏR Miladdan Öncə
4241: Misirlilərin təqvimi tapmaları ilə birlikdə hadisələrin tarixlənə bildiyi ilk zaman.
3200: Sümerler yazını tapdı və təkərin şəkilini çəkən ilk xalq oldu.
3000: İlk abaküs bu dövrdə Babillilər tərəfindən ol/tapıldı.
1300: Suriyalılar özlərinə aid bir əlifba inkişaf etdirdi.
700: Malların alış-verişi üçün ilk pul Lidyalılar tərəfindən istifadə edildi.
287: Arşimed bu tarixdə doğuldu.
10: Vitruvius adında Romalı bir memar bir növ bucurqad etdi.
Miladdan sonra
999: İlk mexaniki saat bir keşiş tərəfisindən icad edildi.
1000: İşarə göndərmək və hava fişəng etmək üçün ilk dəfə Çinlilər tərəfindən barıt istifadə edildi.
1045: Portativ mətbəə hərfləri Çinli Pi Cheng tərəfindən icad edildi. 1280 İlk eynək İtaliyada edildi.
1450 Johannes Gutenbergin nəşr/təzyiq maşınları kitab istehsalında cığır açdı. Bunun nəticəsində yeni icadlar haqqındakı məlumatların yayılması
sürətləndi.
1453 Copernicus (Kopernik), planetlərin Dünyanın ətrafında deyil, Günəşin ətrafında döndüyünü ortaya atan qaydasını nümayiş etdi.
1592 Galileo, cisimləri 30 dəfə böyüdən bir teleskop etdi.
1614 Şotlandiyalı riyaziyyatçı John Napier loqarifm xətkeş/cədvəlini icad etdi.
1618 Johannes Papaqlar, planetlərin Günəşin ətrafında çəkdikləri ellips formasındakı orbitləri betimleyen qanunları nümayiş edər.
1622 Blaise Paskal, atasının vergi hesablarında istifadə etməsi üçün bir toplama maşını icad etdi.
1643 Evangelista Torricelli, hava təzyiqini ölçmək üçün indi civəli barometr deyilən cihazı icad etdi.
1656 Christian Huygens, Galileonun fikirlərinə söykən/dözən həssas bir rəqqaslı saat hazırladı.
1668 Isaac Nyuton ilk aynalı teleskopu etdi.
1682 Edmond Halley, daha sonra öz adıyla xatırlanacaq bir kuyrukluyıldızın orbitini çəkib betimledi.
1687 Nyutonun, universal çəkiliş qanunlarını düsturlaşdırdığı Principia başlıqlı kitabının nümayiş etdi.
1690 Edmund Halley, dalış maşınlarına hava nasosla vuracaq bir üsul inkişaf etdirdi.
1698 Tomas Saveryin etdiyi ilk buxar maşını, sualtında qalan mədənlərdəki suyu çölə nasosla vurmada istifadə edildi
1733 İngilis bir toxucu tərəfindən icad edilən "uçan mekik" adındakı alət bir adamın bir gündə çıxara biləcəyi parça miqdarını ikiyə qatladı.
1752 Benjamin Franklin, ildırımın elektrikdən qaynaqlandığını göstərdi.
1783 Marquis də Jouffroy d'Abbans ilk buxarlı gəmini yüzdüridi.
1783 Montgolfier Qardaşlar bir isti hava şarını müvəffəqiyyətlə uçurdu.
1789 Lavoisierin, 33 elementi sıraladığı və bu elementlərin adlandırılması ilə əlaqədar müasir sistemi təqdim etdiyi "Kimyəvi Adlandırma
Üsulu" nümayiş olundu.
1796 Edward Jenner, bir uşağı çiçək xəstəliyinə qarşı peyvənd etdi.
1799 Alessandro Volta, ilk elektrik batareyasını etdi.
1801 İlk dənizaltılardan olan Nautilus ilk səfərini tamamladı.
1804 Richard Trevithick relslər üzərində gedən ilk buxarlı lokomotivi etdi.
1814 Friedrich König əllə işlə/çalışan mətbəədən çox daha sürətli olan buxarlı mətbəəni inkişaf etdirdi.
1819 Augustus Siebe təzyiqli bir dalğıc paltarı hazırlayaraq insanların daha dərinlərə dala bilməsini təmin etdi.
1820 Hans Oersted, elektrik cərəyanının kompasın iynəsi üzərində maqnetik təsir yaratdığını göstərdi.
1821 Charles Babbage, kompleks riyazi tablo/cədvəlləri avtomatik olaraq hesablamaq üçün hazırladığı "fərq maşını" nin üzərində işə başladı.
1826 Fransız fizikaçı Cozef Niepce tarixdəki ilk fotoşəkili çəkdi.
1829 Corc Stephenson, ən yaxşı buxarlı lokomotiv hazırlama və etmə yarışmasını qazandı. Rocket adlı bir lokomotiv çıxardı.
1830 İlk tikiş maşını Fransız dərzi Barthelemy Thimonnier tərəfindən hazırlandı.
1836 Samuel Colt, etdiyi sürətli atəş edən tapança "altıpatlar" ın patentini al/götürdü.
1837 Isambard Kingdom Brunel, ilk kıtalararası buxarlı gəmini yüzdüridi.
1837 İki İngilis ixtiraçı William Cooke və Charles Wheatstone ilk elektrikli teleqraf maşınını etdi.
1838 Samuel Bənövşəyisə öz inkişaf etdirdiyi Bənövşəyisə əlifbasını elan etdi.
1839 Luis Daguerre vəsiqəlik fotoşəkillərdə çox tutulan daguerrotype fotoşəkil texnikasını icad etdi.
1841 Michael Faraday, hərəkətli bir maqnitdən elektrik cərəyanı əldə etdi.
1843 Samuel Bənövşəyisə, teleqraf mesajlarında istifadə edilmək üzrə nöqtə və xəttlərdən ibarət olan/yaranan məşhur mors əlifbasını icad etdi.
1846 Amerikalı bir stomatoloq bir çənə əməliyyatında ağrını hiss etdirməmək üçün efir istifadə etdi.
1848 İlk hərəkətli pilləkən, New Yorkda turist çəkmək üçün quruldu.
1849 Çəngəlli iynə icad edildi.
1857 New Yorkda bir dükan lifti olan ilk bina oldu.
1860 Belçikalı Etienne Lenoir ilk içdən yanmalı mühərriki etdi.
1863 İlk metro (yeraltı dəmiryolu) xətti Londonda işlətməyə açıldı.
1868 Gregor Mendel, göy noxud bitkiləriylə etdiyi, müasir genetik qaydasının təməllərini meydana gətirən araşdırmalarını bitirdi.
1868 Bir qəzetin yazı işləri müdiri olan Christopher Sholes ilk rahat makinanı etdi.
1872 Fotoşəkilçi Eadweard Muybridge ilk ardışık fotoşəkil çəkər silsilə/serialını çəkdi.
1876 Aleksandr Graham Bell ilk telefon danışmasını etdi.
1877 Edison fonografı icad etdi.
1878 Cozef Swan elektrik lampasını icad etdi.
1879 Ernst von Siemens elektrik döşənilmiş bir xətt üzərində gedən ilk elektrikli qatarı sərgilədi.
1881 Əmilə Berliner, yastı vallar istifadə edən ilk gramofonu etdi.
1885 Luis Pasteur, bir silsilə/serial peyvənd edərək, quduz bir it tərəfindən dişlənilmiş bir uşağın həyatını qurtardı.
1885 Fizikaçı Heinrich Hertz elektromaqnetik dalğaların varlığını göstərdi.
1885 Avstriyalı kimyaçı Carl Auer, şama görə daha rahat və etibarlı olan bir havagazı lampası icad etdi.
1886 Linotip adlı maşın, qəzetlərin və kitabların daha sürətli hazırlanmasını təmin etdi.
1888 Corc Eastman, Kodak nömrə. l adlı fotoaparatı çıxardı və müştərilərinin filmlərini duş etdi.
1889 Edisonun köməkçisi Charles Batchelor kino filmlərinin səsləndirilməsi üzərinə təcrübələr etdi.
1890 Daimlər mühərrik şirkəti, dörd təkərli və maye yanacaqla işlə/çalışan avtomobil istehsalına başladı.
1890 Herman Hollerithin icad etdiyi elektrikli sayma maşını sayəsində Amerikada siyahıyaalma əməliyyatı çox sürətli bir şəkildə nəticələndirildi.
1895 Parisdə Lumiere Qardaşlar 10 hərəkətli filmdən ibarət olan/yaranan bir nümayiş etdi.
1895 Wilhelm Rentgen, X-şüalarını tapdı.
1898 Valdemar Poulson, müasir teybin qabaqcılı olan bir cihaz etdi.
1901 İlk radio tranzistorunu Marconi inkişaf etdirdi.
1902 İtalyan Guglielmo Marconi, Manş dənizi üzərindən radio dalğalarıyla mesaj çatdırmağı bacardı.
1903 Amerikalı Wright Qardaşlar ilk motorlu təyyarənin uçuşunu reallaşdırdı.
1903 Henry Ford, yeni avtomobil fabrikiylə ardıcıl istehsal texnikasını gətirdi.
1903 Willem Einthoven, ürəyin işləyişini yazan elektrokardiyografi cihazını icad etdi.
1904 John Flemingin inkişaf etdirdiyi şüşə diyotlar radio cihazlarının imtina edilməz parçası oldu.
1905 ABŞ Albert EINSTEIN nisbilik qaydasını nəşr etdi. Bu yazısını 1915 və 1919 da tamamladı
1906 ABŞ Alva FİSHER ilk paltar maşınını icad etdi
1907 Kanada Reginald FESSENDEN radio vasitəsilə ilk insan səsini çatdırdı
1907 Fransız Paul CORNU ilk motorlu vertolyotu uçurdu
1908 Alman GEIGER öz adını verdiyi və Radiasiyanın varlığını təyin edən cihazı inkişaf etdirdi
1908 ABŞ Henry FORD T modeli adındakı ilk ardıcıl istehsal avtomobili etdi. İlk istehsal bantı
fikirinin də atası olan Ford 1913 də gündə 1000 avtomobil çıxara bilirdi
1910 Fransız Henri Fabre, təkərləri olmayan və su üzərində seyr edə bilən bir təyyarə inkişaf etdirərək ilk dəniz təyyarəsini icad etdi.
1911 Ernest Rutherford, atomun mərkəzində bir nüvə olduğunu göstərdi.
1911 Marie Curie, radyoaktiflik mövzusunda öz başına etdiyi işlərdən ötəri Nobel Mükafatı al/götürdü; beləcə də bu mükafatı iki dəfə alan/sahə
ilk adam oldu.
1911 Norveç Roald AMUNDSEN Cənub qütbünü kəşf etdi
1913 ABŞ Elmer SPERRY ilk Robotu etdi (ROBOT sözü Çək dilində "zəruri əmək" mənasındadır və deyim tarlada kölə kimi davamlı işlə/çalışan işçilər üçün istifadə edilmişdir)
1913 İngilis Sheffield Paslanmayan poladı tapdı
1914 ABŞ Ohio şəhərində ilk trafik lampaları istifadə edildi
1914 I Dünya döyüşü başladı və 1918 də bitdi
1915 İstiliyə dayanıqlı Pyrex şüşə çıxarıldı
1918 Fransız Pierre LANGEVIN və qrupu ilk dəfə SONAR sistemini icad etdilər (SONAR : Sound Navigation and Ranging: Səs köməyiylə yer/yeyər təyin etmə və məsafə ölçmə mənasını verməkdədir)
1919 Eynşteyn, "Ümumi Görəlilik" mövzusundakı yazısını nümayiş etdi.
1921 Philip Drinker, xəstələrin tənəffüs etməsinə kömək etmək üçün "dəmir ciyər"i icad etdi.
1921 Almaniya İlk şose xidmətə girdi
1922 İlk mikrofilm tanıdıldı.
1922 Alman Arthur KORN radio dalğalarıyla fotoşəkil göndərə bilən Faks hazırladı və Amerikaya
göndərdi
1922 Kanada İlk dəfə bir şəkər xəstəsinə Ensülin müalicəsi tətbiq olundu
1923 İsveç Platen və Munters adlı iki mühəndis ilk elektrikli soyuducunu hazırladı
1926 John Logie Baird ilk televiziya görünüşünü müvəffəqiyyətlə çatdırdı.
1926 Robert Goddard ilk maye yanacaqlı raketi atdı.
1926 ABŞlı Professor Robert Hutchinson Goddard ilk maye yanacaqlı raketi inkişaf etdirdi. Qaz və maye oksigenlə işləyən raket, 12,5 metr yüksəkliyə çıxdı və 56 metr yol al/götürdü.
1928 Bu gün penisillin dediyimiz bir meydana gəlmənin bakteriyaları öldürməsi Aleksandr Flemingin diqqətini çəkdi.
1933 İki Alman elm adamı Max Kroll və Ernst Ruska elektron mikroskopunu etdi.
1935 Alman şirkəti AEG, səsi qeyd etmək üçün plastik maqnetik maqnitofon bantını inkişaf etdirdi.
1938 Macar ixtiraçı Lazlo Biro, bıro da deyilən bilye uclu diyircəkli qələmi icad etdi.
1938 Amerikalı Chester Carlson ilk fotopiya maşınını icad etdi.
1939 İgor Sikorsky adlı bir Rus mühəndis tərəfindən ilk vertolyot edildi.
1940 İlk elektronlu mikroskop Philedelphiada tanıdıldı.
1942 Wernher von Braun, Almaniyanın ilk uzun mənzilli mərmisi olan V-2i atdı.
1942 Enrico Fermi, ABŞın Chicago şəhərində, nüvə enerjinin yoxlama altına alına bildiyi bir nüvə reaktör etdi.
1943 Jacques-Yves Cousteau və Əmilə Gagnan, ilk dalış balonunu hazırladılar.
1945 Amerikalı ixtiraçı Percy Spencer, ilk mikrodalğa sobas(n)ı hazırlayaraq patentini al/götürdü.
1946 John Mauchy və John Eckertin inkişaf etdirdiyi, Amerikanın ilk elektronik kompüteri ENIAC xalqa/halqa göstərildi.
1947 Edwin Land bir dəqiqədən az bir müddətdə qara ağ fotoşəkil çıxaran polaroid maşını icad etdi.
1953 Francis Crick ilə Ceyms Watson DNT molekulunun quruluşunu kəşf etdi.
1957 Sovetlər Birliyi tərəfindən Dünyanın ətrafında dönən insan istehsalı ilk cisim Sputnik I atıldı.
1960 Theodore Maiman ilk lazeri etdi.
1962 Telefon danışmalarının yanında canlı televiziya görünüşlərini də çatdıran Telstar adlı peyki atıldı.
1977 Dünyanın təkrar istifadə edilə bilən ilk kosmos gəmisi olan Kosmos Mekiği, ABŞ tərəfindən atıldı.
1982 Philips və Sony şirkətləri yığcam diski çıxardı.
1987 İlk ədədi səs bantları (DAT) çıxarıldı.
1990 Yüksək dəqiqlikdə televiziya (HDTV) nəşri ilk dəfə edildi.
1991 ABŞda virtual həqiqət hazırlandı, internet insanlığın istifadəsinə açıldı.
1997 NASAin ABŞ kosmos vasitəs(n)i Marsa eniş etdi.
1997 ABŞda genetik elmdə ilk konkret müvəffəqiyyət olaraq bir qoyun kopiyalandı.
1997 IBM şirkətinin ABŞda etmiş oldğu kompüter, dünya Şahmat çempionu Kasparovu məğlub etdi. |
|
